Adalet sistemimizde yer alan önemli kurumlardan biri olan asliye mahkemesi, hukuk ve ceza davalarının büyük bir kısmını ele alan ilk derece mahkemeleridir. Bu mahkemeler, hukuk ve ceza alanındaki uyuşmazlıkların çözümünde kritik bir role sahiptir. Asliye mahkemelerinin görev kapsamı, yetki alanı ve işleyişi hakkında detaylı bilgiye bu yazımızda ulaşabilirsiniz.
Asliye Mahkemesi Ne Demek?
Asliye mahkemesi, ilk derece mahkemesi olarak görev yapan ve belli bir sınırın üzerindeki hukuk ve ceza davalarına bakan mahkemelerdir. Hukuk sistemimizde hem hukuk hem de ceza davalarıyla ilgilenen asliye mahkemeleri, genellikle daha ciddi uyuşmazlıkları ele alır. Hukuk davalarında, mal varlığı veya kişisel haklarla ilgili uyuşmazlıklar bu mahkemelerin yetki alanına girerken; ceza davalarında ise suçun niteliği ve yaptırımın ağırlığı dikkate alınır.
Asliye mahkemeleri, sulh ve ağır ceza mahkemeleri arasında bir yer tutar. Daha hafif davalar sulh mahkemelerinde görülürken, çok ağır suçlar ağır ceza mahkemelerinde ele alınır. Asliye mahkemeleri ise bu iki uç arasında kalan uyuşmazlıkların çözüme kavuşturulduğu bir yargı organıdır.
Asliye Hukuk ve Asliye Ceza Mahkemeleri Arasındaki Farklar
Hukuk sistemimizde asliye mahkemeleri, iki ana kategoriye ayrılır: asliye hukuk mahkemeleri ve asliye ceza mahkemeleri. Bu iki mahkeme türü arasında görev ve yetki bakımından belirgin farklar bulunur.
Asliye Hukuk Mahkemesi
Asliye hukuk mahkemesi, özel hukuk alanındaki uyuşmazlıkları çözmek için görev yapar. Bu mahkemelerde, mal paylaşımı, borç-alacak davaları, tazminat talepleri gibi medeni hukuk alanına giren konular ele alınır. Asliye hukuk mahkemesi, kanunlarda açıkça belirtilen haller dışında genellikle taraflar arasındaki özel anlaşmazlıkları çözmek için yetkilidir.
Asliye Ceza Mahkemesi
Asliye ceza mahkemesi ise ceza hukuku kapsamındaki suç ve cezaların yargılamasını yapar. Bu mahkemede yargılanan suçlar, genellikle sulh ceza mahkemelerinin yetki sınırını aşan ve ağır ceza mahkemelerine gitmeyecek kadar hafif olan suçlardan oluşur. Örneğin, basit yaralama, dolandırıcılık veya tehdit gibi suçlar bu mahkemelerde karara bağlanır.
Asliye Mahkemesi Yetki ve İşleyişi
Asliye mahkemeleri, Türkiye genelinde yaygın olarak bulunur ve görev alanları coğrafi bölgelere göre belirlenir. Mahkemeler, adliyelerde görev yapan hakimler tarafından yönetilir. Dava süreçleri ise genellikle şu şekilde işler:
- Dava, mahkemeye dilekçe ile başvurularak açılır.
- Taraflar mahkemede dinlenir ve deliller değerlendirilir.
- Hakim, dosya üzerinde yaptığı incelemeler sonucunda bir karar verir.
Asliye mahkemelerinde alınan kararlar, bölge adliye mahkemelerine (istinaf) taşınarak temyiz edilebilir. Bu durum, mahkeme kararlarının üst mahkeme tarafından denetlenmesini sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Asliye mahkemesi ile ilgili en çok merak edilen soruları ve cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.
Asliye mahkemesi hangi davalara bakar?
Asliye mahkemeleri, ceza davalarında belirli bir hapis cezasını aşan suçlara; hukuk davalarında ise belirli bir parasal değerin üzerindeki uyuşmazlıklara bakar. Örneğin, borç-alacak davaları, tazminat davaları, dolandırıcılık suçları gibi konular bu mahkemelerin yetki alanındadır.
Asliye ceza mahkemesi hangi suçlara bakar?
Asliye ceza mahkemesi, sulh ceza mahkemelerinin yetki sınırını aşan, ancak ağır ceza mahkemelerine gitmeyecek suçlara bakar. Örneğin, tehdit, hakaret, dolandırıcılık, mala zarar verme gibi suçlar bu kapsamda değerlendirilebilir.
Asliye hukuk mahkemesi hangi davalara bakar?
Asliye hukuk mahkemesi, medeni hukuk kapsamındaki uyuşmazlıkları çözer. Boşanma, miras, mal paylaşımı, alacak-borç gibi davalar bu mahkemelerde görülür.
Asliye mahkemesinde dava açmak için ne yapılmalı?
Dava açmak için, mahkemeye bir dilekçe ile başvurulması gerekmektedir. Dilekçede davanın konusu, taraflar ve hukuki gerekçeler açıkça belirtilmelidir. Ayrıca dava harcı ve gider avansı da ödenmelidir.
Asliye mahkemesi kararlarına itiraz edilebilir mi?
Evet, asliye mahkemesi kararları istinaf yoluyla bölge adliye mahkemelerine taşınabilir. İtiraz süresi genellikle kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftadır.
Asliye mahkemesi ile ağır ceza mahkemesi arasındaki fark nedir?
Ağır ceza mahkemesi, daha ağır suçların yargılamasını yaparken; asliye ceza mahkemesi, daha hafif suçlarla ilgilenir. Örneğin, cinayet ağır ceza mahkemesinde görülürken, dolandırıcılık asliye ceza mahkemesinde karara bağlanır.
Asliye mahkemelerinde avukat tutmak zorunlu mu?
Hayır, asliye mahkemelerinde avukat tutmak zorunlu değildir. Ancak hukuki süreçlerin karmaşıklığı nedeniyle bir avukattan destek almak faydalı olacaktır.
Asliye mahkemesi ne kadar sürede karar verir?
Davaların süresi, davanın niteliğine, delillerin toplanmasına ve tarafların iş birliğine bağlı olarak değişir. Ancak genellikle birkaç ay ile birkaç yıl arasında bir sürede sonuçlanabilir.
